این روزها خبرهایی از افزایش صادرات نفت ایران به چین منتشر شده که حکایت از آن دارد که به دلیل ارائه تخفیف بیشتر توسط ایران نسبت به روسیه، فروش نفت ایران به چین در ماه فوریه به طور میانگین به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است.

این روزها خبرهایی از افزایش صادرات نفت ایران به چین منتشر شده که حکایت از آن دارد که به دلیل ارائه تخفیف بیشتر توسط ایران نسبت به روسیه، فروش نفت ایران به چین در ماه فوریه به طور میانگین به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. در شرایطی که نفت ایران با تحریم مواجه است، این خبر خوبی محسوب می‌شود اما این خبر زوایای دیگری هم دارد که باید به آنها هم توجه کرد:
1-ارائه تخفیف بیشتر نسبت به روسیه برای فروش نفت به چین، به معنای این است که بخشی از درآمد نفت ایران از صادرات نفت به چین کاهش می‌یابد. پس، فروش نفت با تخفیف بیشتر به چین، موجب افزایش میزان صادرات می‌شود اما به همان اندازه موجب افزایش درآمد نمی‌شود.
2- هنوز هم روسیه با وجود ارائه تخفیف کمتر نسبت به ایران برای فروش نفت، صادرات بیشتری به چین دارد. صادرات نفت روسیه به چین در ماه گذشته به روزانه ۲ میلیون بشکه رسیده که از صادرات عربستان به چین هم بیشتر است. پس، تا اینجا برنده بازی صادرات نفت در دوران تحریم روسیه و ایران، نه ایران و نه حتی عربستان، بلکه روسیه بوده است.
3-فراموش نکنیم که واردات نفت چین از روسیه و عربستان، بیش از واردات نفت این کشور از ایران است. از سوی دیگر نیاز چین به نفت، روزانه ۱۰ میلیون بشکه است که ایران کمی بیش از ده درصد آن را، آن هم با تخفیف، تامین می‌کند. ضمن این که همچنان پالایشگاههای دولتی چین تمایل چندانی به خرید نفت ایران در دوران تحریم ندارند و خریدار عمده نفت ایران در چین، پالایشگاههای خصوصی هستند.
4- این که خوشحال باشیم که صادرات نفت ایران به چین در دوران تحریم بیشتر شده، البته که اشتباه نیست. اما نادیده گرفتن آثار تحریم، و این که می‌توانستیم در صورت مواجه نبودن با تحریم، حضوری فعالتر در بازار جهانی نفت داشته باشیم و نفت بیشتری را با قیمت واقعی  - و نه با تخفیف - بفروشیم، کار صحیحی نیست. در سال ۱۳۹۵ یعنی پس از برجام هم ایران ده درصد بازار نفت چین را در اختیار داشت با این تفاوت که نفت ایران با قیمت واقعی و بدون تخفیف به فروش می‌رسید. ضمن این که چین تنها مشتری عمده نفت ایران نبود. در دوران پسابرجام، ایران یکی از مهمترین تامین کنندگان نفت هند بود و هند با واردات بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه در روز، دومین خریدار نفت ایران بود. درحالیکه پس از تحریم، صادرات نفت ایران به هند متوقف شد.
آنچه گفته شد به معنای نادیده گرفتن تلاشهایی که برای افزایش صادرات نفت ایران به چین صورت گرفته، نیست چراکه باید در دوران تحریم از هر منفذی برای افزایش صادرات نفت و درآمدزایی استفاده کرد. هدف این است که در بین این خبرهای نسبتا امیدبخش، از یاد نبریم که تحریم، همچنان ما را از امتیازات بیشتری که می‌توانستیم داشته باشیم محروم کرده است. 
روزنامه اعتماد/۲۰ فروردین ۱۴۰۲
حمیدرضا شکوهی