بیست و هفتمین نمایشگاه بینالمللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران به اتمام رسید و طبیعی است که دولتمردان، برای موفق جلوهدادن آن، امضای قراردادها و تفاهمنامهها در آن را بزرگنمایی کنند و از افزایش تعداد شرکتهای حاضر در نمایشگاه سخن بگویند و.... اما واقعیتهای نمایشگاه نفت امسال چیست؟
1- وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت به ترتیب از رشد صددرصدی شرکتکنندگان خارجی و چهار برابر شدن شرکتهای خارجی حاضر در نمایشگاه سخن گفتند اما واقعیت آن است که تعداد کشورهای خارجی حاضر در نمایشگاه بسیار کم بود. در نمایشگاه امسال ۱۵۰۰ شرکت، فقط از ۱۳ کشور جهان حضور داشتند. اما به عنوان مثال در بیست و یکمین نمایشگاه نفت تهران که پس از امضای برجام در بهار ۱۳۹۵ برگزار شد، ۱۹۰۰ شرکت از ۳۸ کشور در نمایشگاه حضور داشتند! از مقایسه نمایشگاه نفت تهران با نمایشگاههای منطقه مثل امارات هم میگذریم که با توجه به کیفیت آن نمایشگاهها، مقایسهای نابجاست.
2- تاکید مسئولان درباره جنبه بینالمللی نمایشگاه امسال نفت تهران، صرفا متکی به حضور روسیه و تا حدی چین بود. اما همین حضور روسها و چینیها هم حضور ناقصی بود و شرکتهای بزرگ روسیه و چین هم در نمایشگاه حضور نداشتند. مصداق بارزش شرکتهای لوک اویل و گازپروم و روسنفت بود که هیچکدام در نمایشگاه نفت امسال حضور نداشتند. در واقع حضور شرکتهای روسی در نمایشگاه، محدود به شرکتهای کوچک و فرعی بود و نه شرکتهای بزرگ و اصلی.
3- قراردادها و تفاهمنامههای متعددی در نمایشگاه امسال منعقد شد که باید آن را به فال نیک گرفت چراکه موجب تحرک صنعت نفت در شرایط تحریم میشود. اما مهم این است که چه تعداد از تفاهمنامهها به قرارداد تبدیل میشود و کدام قراردادها در یک سال آتی با روند مطلوبی پیش خواهد رفت که نیاز به پیگیری دارد. اما نکته جالب، تفاهمنامهها و قراردادهای امضاشده با روسیه است. ۱۰ قرارداد و تفاهمنامه همکاری بین ایران و روسها در حضور جواد اوجی وزیر نفت ایران و الکساندر نواک معاون نخستوزیر روسیه امضا شد. از این ۱۰ مورد فقط ۲ مورد قرارداد است و بقیه تفاهمنامه است که ضمانت اجرایی ندارد. موضوع آن دو قرارداد هم جالب است! یکی قرارداد تامین طناب فولادی بین دو شرکت ایرانی و روسی و دیگری قرارداد ایجاد نمایندگی یک شرکت روسی!
4- نشریه داخلی وزارت نفت به نام مشعل، عکسی از جواد اوجی و مخبر، معاون اول رئیسجمهور در افتتاحیه نمایشگاه را با تیتر "آئینه تمامنمای دیپلماسی انرژی" بر روی جلد خود منتشر کرده که به نظرم کاملا گویاست. این نمایشگاه آئینه تمامنمای دیپلماسی انرژی ایران است؛ نگاه افراطی به شرق به جای نگاه متوازن به شرق و غرب؛ و البته حاصل آن، کم توجهی شرکتهای بزرگ و اصلی روسی و چینی به نمایشگاه نفت تهران!
5- اگر از من سوال کنید، به جز تعدادی از قراردادهای مهم و عملیاتی که در نمایشگاه امسال منعقد شد، نمایشگاه امسال، همچون سال گذشته، یک گردهمایی از نفتیها در بخش دولتی و خصوصی برای تازه کردن دیدارها بود و دستاورد برجستهای نداشت که البته بخش مهمی از این نقص، حاصل تحریم و دوری ایران از بازارهای جهانی است و تا وقتی تحریم ادامه داشته باشد، اوضاع چندان بهتر نخواهد شد.
6- مسئولیت اجتماعی در بین شرکتهای بزرگ نفتی جهان، یک اصل مهم است که در ایران کمتر به طور اصولی به آن پرداخته شده است. حیف است از نمایشگاه نفت امسال یاد کنیم و به ابتکار یکی از شرکتهای خصوصی نفت در حوزه مسئولیت اجتماعی اشاره نکنیم که ترسیم تابلوهای نقاشی به صورت روزانه با نفت میدان نفتی سپهر و جفیر، و قیر یک پالایشگاه بود که در حضور مدیر انجمن اتیسم ایران به نفع کودکان طیف اتیسم به حراج گذاشته میشد. طی ۴ روز، چند شرکت نفتی ۱۴.۵ میلیارد تومان برای خرید تابلوها و کمک به انجمن اتیسم اختصاص دادند و همچنین متعهد به ساخت یک مدرسه هوشمند برای کودکان اتیسم شدند تا از منظر مسئولیت اجتماعی شرکتهای نفتی، شاهد برداشته شدن گام بلندی برای اولویت دادن به اصل مهم CSR یا مسئولیت اجتماعی باشیم.
📝 حمیدرضا شکوهی
روزنامه اعتماد/۱ خرداد ۱۴۰۲