نمایشگاه بین‌المللی نفت تهران، اگرچه به نمایشگاهی تبدیل شده که فقط در نام، بین المللی است و به دلیل تحریم، سالهاست بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان هم آن را در برنامه سالانه خود قرار نمی‌دهند، اما از جنبه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های نفتی، نمایشگاه نفت امسال، شاهد برداشته شدن یک قدم بزرگ رو به جلو بود که توجه همگان بویژه شرکت‌های نفتی را به اهمیت موضوع مسئولیت اجتماعی جلب کرد.

نمایشگاه بین‌المللی نفت تهران، اگرچه به نمایشگاهی تبدیل شده که فقط در نام، بین المللی است و به دلیل تحریم، سالهاست بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان هم آن را در برنامه سالانه خود قرار نمی‌دهند، اما از جنبه مسئولیت اجتماعی شرکت‌های نفتی، نمایشگاه نفت امسال، شاهد برداشته شدن یک قدم بزرگ رو به جلو بود که توجه همگان بویژه شرکت‌های نفتی را به اهمیت موضوع مسئولیت اجتماعی جلب کرد.
 مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها یا CSR (Corporate Social Responsibility) اگرچه یک مفهوم نسبتا جدید در دنیاست اما در صنعت نفت ایران از گذشته به اشکال مختلف وجود داشته است؛ هرچند که روند حرکتی آن به طور کلی به سمت رشد نبوده است. در یک تعریف ساده، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها به این معناست که سازمان‌ها در مقابل جامعه ای که در آن فعالیت می‌کنند مسئول هستند؛ چرا که از منابع انسانی، طبیعی و اقتصادی آن استفاده می‌کنند. شرکت‌های نفتی، چه در ایران و چه در جهان، از مهمترین مصادیق اجرای مسئولیت اجتماعی بوده‌اند. شهرهایی مثل مسجدسلیمان و آبادان بهترین نماد در مورد مسئولیت اجتماعی نفت در قبال جوامع محلی هستند. در واقع صنعت نفت ابتدا در مسجدسلیمان و سپس به طور کامل‌تری در آبادان، چهره این دو منطقه را دگرگون کرد و مفهوم مدرنی از رفاه را در این دو شهر ساخت. از فروشگاه‌های بزرگ و باشگاه‌های تفریحی و ورزشی و رستوران و سینما، تا خانه‌هایی مدرن در محلاتی سرسبز با امکاناتی مناسب، همگی حاصل همان نگرش مسئولیت اجتماعی نفت بود؛ با این تفاوت که هدف از ایجاد رفاه در شهرهای نفتی در ابتدا، کارکنان صنعت نفت بود اما این نگرش به مرور توسعه پیدا کرد و تکمیل شد.
 امروزه مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در دنیا تکامل پیدا کرده و نه صرفا جوامع محلی، بلکه کل مردم در یک کشور و حتی کشورهای دیگر را – بنا به گستره فعالیت شرکت‌ها- در بر می‌گیرد. مروری بر نگرش شرکت‌های بزرگ نفتی جهان به مقوله مسئولیت اجتماعی خالی از لطف نیست.
 شرکت توتال انرژیز در حوزه مسئولیت اجتماعی، خود را متعهد به ایفای نقش فعال، هم در مناطق محلی که در آن مستقر است و هم در کل جهان می‌داند و در طیف گسترده‌ای از پروژه‌های اجتماعی که عمدتاً بر جوانان، محیط زیست و هنر متمرکز شده، مشارکت دارد. به عنوان مثال طی ده سال گذشته، توتال با همکاری یک موسسه خیریه، برای ترویج آموزش‌های زیست محیطی در مدارس و حمایت از پروژه های زیست محیطی تلاش کرده است.
شرکت شل در دو دهه گذشته روی محیط زیست متمرکز شده و به عنوان مثال به بازسازی و حفاظت از بیش از ۱۳ میلیون هکتار از تالاب‌ها کمک کرده است.
اکسون موبیل در سال گذشته بیش از ۱۶۳ میلیون دلار در حوزه مسئولیت اجتماعی سرمایه‌گذاری کرده که آموزش و سلامت، از مهمترین بخش‌های آن بوده است.
در ایران، شرکت‌های نفتی همواره به مسئولیت اجتماعی توجه داشته‌اند اما کمتر شاهد اقدامات تاثیرگذار در این حوزه بوده‌ایم و بیشتر در حد وظیفه به آن توجه شده است. اما نمایشگاه امسال نفت تهران، شاهد رخدادی بود که موجب شد مسئولیت اجتماعی، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. در نمایشگاه امسال و در غرفه شرکت گسترش انرژی پاسارگاد، هر روز شاهد ترسیم تابلوهای نقاشی با نفت میدان سپهر و جفیر، و قیر پالایشگاه پاسارگاد قشم بودیم تا در پایان هر روز، این تابلوها به حراج گذاشته شود و مبالغ جمع‌آوری شده در اختیار انجمن اتیسم ایران قرار گیرد. این اقدام که در راستای مسئولیت اجتماعی شرکت گسترش انرژی پاسارگاد به عنوان حامی انجمن اتیسم ایران انجام می‌شد، هر روز که از نمایشگاه گذشت، بیشتر مورد استقبال قرار گرفت و فروش تابلوهای نقاشی که از ۲۵۰ میلیون تومان آغاز شده بود در روز پایانی به ۸ میلیارد تومان رسید تا در پایان نمایشگاه، بیش از ۱۴.۵ میلیارد تومان کمک مالی در اختیار انجمن اتیسم ایران قرار بگیرد تا صرف تجهیز مرکز شرق تهران این انجمن و سایر امور آن شود. همچنین یک شرکت هم متعهد به ساخت نخستین مدرسه هوشمند کودکان اتیسم در ایران شد. آنچه توسط شرکت گسترش انرژی پاسارگاد در نمایشگاه نفت تهران اجرا شد، بدون تردید نقش مهمی در افزایش توجه شرکت های نفتی به روش‌های متفاوت و موثر عمل به مسئولیت‌های اجتماعی دارد. گسترش انرژی پاسارگاد، سال گذشته هم در روستای زینبی جزیره قشم که نزدیک پالایشگاه نفت سنگین پاسارگاد است، یک مدرسه هوشمند ساخت تا مشخص شود عمل به مسئولیت اجتماعی، اگر با نگرش‌های غیرکلیشه‌ای باشد، اثرگذارتر است.
📝حمیدرضا شکوهی