نگاه به روس‌ها در ایران هیچگاه نگرش مثبتی نبوده است؛ کما اینکه این نگرش همواره نسبت به انگلیسی‌ها هم وجود داشته است.

اخبار نفت: نگاه به روس‌ها در ایران هیچگاه نگرش مثبتی نبوده است؛ کما اینکه این نگرش همواره نسبت به انگلیسی‌ها هم وجود داشته است. ریشه این موضوع، به قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم برمی‌گردد که ایران صحنه رقابت انگلیس و روسیه بود. این موضوع تا هشتاد سال پیش هم ادامه داشت، بطوریکه آن زمان، ایران به پل پیروزی متفقین (روس و انگلیس و شرکا) در مقابل آلمان نازی تبدیل شد. حالا پس از هشتاد سال، گویا روس‌ها تمایل به تکرار تاریخ دارند و می‌خواهند ایران را به پل پیروزی خود در اوکراین تبدیل کنند.
 
اگر هشتاد سال پیش، نفت ایران به کمک متفقین و بویژه روس‌ها آمد، حالا پهپادهای ایرانی به کمک روس‌ها رفته اند اما گویا در این معامله که ولادیمیر پوتین، چیزی برای از دست دادن ندارد، ایران ممکن است قربانی جاه طلبی پوتین و البته اعتماد بیش از اندازه به روس‌ها باشد؛ همان روس‌هایی که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین ایران، در فایل صوتی خود، از بدعهدی آنها سخن گفت.
 
در زمان جنگ جهانی دوم، میزان بسیار زیادی از نفت استخراج‌شده ایران از جنوب کشور به روسیه حمل می‌شد. در آن زمان با تکمیل تاسیسات شرکت نفت و احداث لوله‌های انتقال بین معادن نفتی و پالایشگاه آبادان با کمک انگلیسی ها، ظرفیت پالایشگاه به نزدیک 17 میلیون تن در سال رسید که در زمان خود رکوردی بینظیر در جهان بود و به این جهت بود که ایران به عنوان پل پیروزی متفقین در جنگ جهانی دوم لقب گرفت؛ هرچند با وجود اعلام بیطرفی در جنگ، با مشکلات فراوانی مواجه شد که قحطی، یکی از آنها بود.
 
حالا پهپادهای ایران قرار است همان نقشی را برای روس‌ها داشته باشند که نفت ایران هشتاد سال پیش برای آنها و متفقین داشت. هرچند که نفت ایران هم قربانی بازاریابی گسترده روس‌ها شده است. پس از آنکه روسیه به دلیل حمله به اوکراین تحریم شد و صادرات نفتش به غرب کاهش یافت، به سمت بازارهای شرق بویژه چین روی آورد؛ همان بازاری که چشم امید نفت ایران در دوران تحریم بود. روسها با عرضه بیشتر و ارزانتر نفت تحریم شده خود، نه تنها جای بخشی از نفت ایران را در شرق و بویژه چین گرفتند، بلکه در حوزه صادرات گاز هم ترکیه را به جای ایران به عنوان‌هاب گازی منطقه برای صادرات مجدد گاز خود انتخاب کردند تا دوستداران روسیه که ماهها بود از توان ایفای نقش ایران برای واردات گاز از روسیه و صادرات مجدد آن به شرق و غرب سخن می‌گفتند، دستشان خالی شود. گویا همان زمان که پوتین و اردوغان به تهران آمده بودند و با ابراهیم رئیسی عکس یادگاری می‌انداختند، توافقات دیگری در پنهان انجام داده بودند تا دست ایران از آن خالی باشد.
 
حالا ایران نه تنها بازار نفت خود را در شرق تا حد زیادی به روسیه واگذار کرده و با تبدیل شدن ترکیه به‌هاب گازی موردنظر روس‌ها، جایی در واردات گاز از روسیه یا سوآپ گاز این کشور به کشورهای دیگر ندارد، بلکه به دلیل فروش پهپاد به روسیه هم با انتقادهای گسترده جهانی و تحریم های جدیدی مواجه شده است که می‌تواند پیامدهای بیشتری برای ایران داشته باشد. دوستی با روسها برای ایران در دو قرن اخیر، جز ضرر، چیزی نداشته است!

حمیدرضا شکوهی