ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه به تازگی گفته "جستجوی جایگزین برای منابع انرژی روسیه پرهزینه خواهد بود و جایگزینی برای منابع انرژی روسیه وجود ندارد."

اخبار نفت: ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه به تازگی گفته "جستجوی جایگزین برای منابع انرژی روسیه پرهزینه خواهد بود و جایگزینی برای منابع انرژی روسیه وجود ندارد." روسیه اولین ذخایر غنی گاز جهان را دارد و آقای پوتین خیالش از طرف ایران هم که دارنده دومین ذخایر گاز جهان است، راحت است! چراکه ایران در دو دهه اخیر نتوانسته از توان لازم برای تاثیرگذاری در بازار گاز جهان برخوردار شود؛ هم به خاطر تحریم و هم به خاطر سوءمدیریت.

 اگرچه سیاست اعلامی جمهوری اسلامی ایران در ابتدا، متکی به شعار "نه شرقی، نه غربی" بود؛ اما طی دو دهه اخیر، نگاه به شرق در جمهوری اسلامی تقویت شده و کفه ترازوی نه شرقی نه غربی را در سمت "نه غربی" سنگینتر کرده است! جمهوری اسلامی، به دلیل تحریمها، با دوری از غرب، به آغوش شرق و به طور مشخص روسیه و چین پناه برده تا شاید از توان اقتصادی و سیاسی این دو کشور، بتواند برای شکستن آثار تحریم تلاش کند. هرچند سخنانی که در فایل صوتی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین کشورمان درباره نقش مخرب روسها در مذاکرات هسته ای و مشاجره های لفظی ظریف با لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به گوش همگان رسید، اثبات کرد که تکیه بر شرق، در داخل حاکمیت هم منتقدان جدی دارد. اما به نظر می رسد نگاه به شرق به عنوان یک اصل اساسی در جمهوری اسلامی، جای نگاه "نه شرقی، نه غربی" را گرفته است. اما آیا این نگرش، تاثیر مثبتی خواهد داشت؟

اگر تاریخ بخوانیم، می بینیم خیانتهایی که روسها در حق ایران کرده بودند، نه تنها با آمریکا، که با انگلیسی ها هم قابل مقایسه نیست. اما دست روزگار موجب شده سیاست نگاه به شرق، روسها را شریک راهبردی ایران قرار دهد؛ اما صرفا از منظر ایران! چون روسها نه تنها هیچگاه به ایران به عنوان شریک راهبردی نگاه نکرده اند، بلکه همواره ایران را به عنوان رقیب خود دیده اند. روسیه با وجود بهره مندی از شرکتهای بزرگ نفتی، هیچگاه در پروژه های نفت و گاز ایران سرمایه گذاری و مشارکت نکرده است. روسها همواره خود را مخالف تحریم ایران معرفی کرده اند اما همواره با تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل بر ضد ایران همراهی کرده اند و در موسم تحریمهای آمریکا علیه ایران نیز هیچ تمایلی برای مشارکت در پروژه های نفت و گاز ایران نداشته اند. اما به عنوان نمونه، مجموع سرمایه گذاری شرکت های نفت و گاز روسیه در پروژه های عراق بیش از ۱۰ میلیارد دلار و میزان سرمایه گذاری این کشور در عربستان در حال حاضر بیش از ۲.۵ میلیارد دلار است. 

در مورد کارشکنی های روسیه، اشتراک منافع این کشور در حوزه انرژی با ایران را نباید فراموش کرد. از تحریم ایران، در دو دهه اخیر، روسها بیش از هر کشور دیگری سود برده اند. روسیه و ایران غنی ترین منابع گازی جهان را در اختیار دارند اما سهم این دو کشور از بازار جهانی گاز قابل مقایسه نیست. ایران به دلیل تحریمها و تاخیر در توسعه میادین گازی و البته مصرف بالای داخلی که نقش سوءمدیریت را در آن نمی توان نادیده گرفت، همواره در تامین گاز صادراتی به کشورهای طرف قرارداد با خود همچون عراق و ترکیه هم با محدودیتهایی مواجه بوده و هیچگاه نتوانسته به بازارهای اروپا چشم بدوزد. سالها پیش مذاکراتی با سوئیس برای انتقال گاز به اروپا صورت گرفته بود و مذاکرات مشابه دیگری هم در جریان بود. اما تحریمهای طولانی معادلات بازار گاز جهان را تغییر داد و حالا دیگر خط لوله، ابزار موثری برای انتقال گاز نیست. 

از سوی دیگر، روسیه در غیاب ایران، در میدان بی رقیب اروپا هر آنگونه که تمایل داشت بازی کرد. روسها می دانستند که اگر ایران وارد بازار گاز اروپا شود، آنها نمی توانند گاز را با هر قیمتی که خواستند به اروپا بفروشند یا از آن به عنوان اهرم فشار علیه اروپا استفاده کنند. به همین دلیل در ظاهر با تحریم ایران مخالفت کردند، اما در عمل، در جهت حفظ انزوای ایران کوشیدند و این همان موضوعی است که محمدجواد ظریف هم در فایل صوتی مصاحبه خود به آن اشاره کرده بود. روسها اثبات کرده اند که رفیق نیمه راه هستند؛ همانگونه که از دهه ها پیش اینگونه بودند.