بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی درحالی به کار خود پایان داده که کوچکترین شباهتی به یک نمایشگاه بین المللی نداشت.

اخبار نفت: بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی درحالی به کار خود پایان داده که کوچکترین شباهتی به یک نمایشگاه بین المللی نداشت. اگر به نمایشگاههای مشابه در همین کشورهای اطراف نگاه کنیم، با مقایسه ای خیلی کوتاه در می یابیم که چه شرکتهای بزرگ و معتبر بین المللی در نمایشگاههای مشابه حضور دارند. اما در نمایشگاه نفت تهران خبری از شرکتهای بزرگ بین المللی نیست و با توجه به تحریمها، این غیبت، چندان هم غیر طبیعی نیست. به همین دلیل آنچه به عنوان تنها نقطه قوت این نمایشگاه از سوی برگزارکنندگان مطرح می شود تا به عنوان دستاورد نمایشگاه معرفی شود، امضای قراردادها و تفاهم‌نامه های مختلف است.

آنگونه که رسانه های حامی دولت نوشته اند، در چهار روز برگزاری این نمایشگاه بیش از ۱۰۰ تفاهم‌نامه و قرارداد میان شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت و شرکت‌های حاضر در نمایشگاه امضا شد که طی سال‌های اخیر از نظر تعداد و ارزش تفاهم‌نامه و قرارداد، بی‌سابقه بود. روزنامه ایران نوشته: "بخش قابل‌توجهی از این تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها با شرکت‌های دانش‌بنیان امضا شد و به این ترتیب حضور حداکثری شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت رقم خورد. اتفاقی که همسو با سیاست‌های کلان کشور و ذات صنعت نفت است. این در حالی است که در هشت سال گذشته بسیاری از شرکت‌های نوپا در این حوزه نه‌تنها تقویت نشدند بلکه به‌دلیل بی‌توجهی صنعت نفت به آنها به تعطیلی کشیده شدند." 

این ادعا در حالی مطرح شده که پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت با هدف توسعه فناوری‌ها و گسترش همکاری‌های سازنده میان نقش‌آفرینان زیست‌بوم نوآوری و فناوری مرتبط با این صنعت و شرکتهای دانش بنیان در اواخر دولت گذشته به‌طور رسمی گشایش یافت و پیش از آن نیز ده گروه کالایی مورد نیاز صنعت نفت تعریف شده بود که اغلب توسط شرکتهای دانش بنیان داخلی به نتیجه رسید. بنابراین روند حمایت از شرکتهای داخلی و شرکتهای دانش بنیان و نوآور در صنعت نفت، روندی است که طی هشت سال گذشته جریان داشته و حالا در دولت جدید ادامه دارد. 

اما آیا امضای بیش از ۱۰۰ قرارداد و تفاهم‌نامه را می توان مهمترین دستاورد نمایشگاه برشمرد؟ طبیعی است که پاسخ به این پرسش منفی است. چرا؟

1- بخش زیادی از آنچه در نمایشگاه نفت تهران امضا شده تفاهمنامه است، نه قرارداد؛ و همگان می دانند که تفاهمنامه ها هیچ ضمانت اجرایی ندارند و ممکن است به قرارداد تبدیل شوند، یا نشوند. این روند، در یک سال گذشته در وزارت نفت جاری بوده که برای بزرگنمایی میزان قراردادها، ارقام تفاهمنامه ها را هم در زمره قراردادها قرار می دهند!

2- تفاهمنامه ها و قراردادها بین شرکتهای ایرانی امضا شده و شرکتهای خارجی نقشی در آن ندارند. اصولا نمایشگاهها از این جهت به فرصتی برای امضای قرارداد تبدیل می شود که شرکتهای مختلف از کشورهای دیگر جهان در یک نمایشگاه حضور می یابند و فرصتی برای دیدارهای چندجانبه و امضای قرارداد و تفاهمنامه فراهم می شود. اما شرکتهای ایرانی در شرایطی در داخل نمایشگاه قرارداد امضا می کنند که می توانند این قراردادها را در هر زمان دیگری هم امضا کنند. امضای این قراردادها و تفاهمنامه ها در داخل نمایشگاه، صرفا یک اقدام نمایشی با این هدف است که نمایشگاه را دارای دستاوردی معرفی کنند!

3- وقتی از امضای قرارداد و تفاهمنامه در حاشیه نمایشگاه نفت سخن به میان می آید، طبیعتا انتظار این است که تفاهمنامه ها و قراردادهای بزرگی امضا شود. اما انصافا چه تعداد از این قراردادها و تفاهمنامه هایی که در نمایشگاه نفت امسال امضا شد مربوط به پروژه های بزرگ بوده؟ مروری بر عناوین تفاهمنامه ها و قراردادها نشان می دهد برخی از آنها صرفا برای خرید یک تجهیز معمولی در یک پروژه عادی بوده که مثلا یک شرکت پتروشیمی با یک شرکت تولیدکننده تجهیزات برای تامین دو یا سه تجهیز خاص قرارداد امضا کرده و خودش تبدیل به دو یا سه قرارداد شده است! امضای قرارداد برای تامین خدمات حفاری و مهندسی چاهها در زمان حفاری هم یک کار روتین است و موارد متعدد دیگری که می توان نام برد.

"اخبار نفت" قطعا روند اجرای این قراردادها یا تبدیل نفاهمنامه ها به قراردادها و خروجی آنها را بررسی و در مورد آن اطلاع رسانی خواهد کرد.