چه کسانی باید پاسخگو باشند؟!

اخبار نفت: خودکفایی در تولید بنزین که با ثبت میانگین تولید 110 میلیون لیتر بنزین در روز در سال 1399 ثبت شد، حالا با کاهش تولید بنزین به میانگین روزانه 98 میلیون لیتر (بنا به اعلام جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در مرداد ماه امسال) عملا از دست رفته و دولت ابراهیم رئیسی پس از استفاده از ذخایر بنزین، حالا به سمت واردات (به اسم سوآپ) و تولید مجدد بنزین در پتروشیمی ها روی آورده است. اما از آنجا که مردم خاطره خوبی از نخستین تولید بنزین در پتروشیمی ها در دولت دوم محمود احمدی نژاد ندارند، پادوهای رسانه ای دولت در صدد تطهیر بنزین پتروشیمی ها هستند و در این مسیر، بی کیفیت بودن بنزین تولیدی در پتروشیمی ها را ادعای واهی مدیران دولت گذشته می دانند و مدعی باکیفیت بودن بنزین تولیدی در پتروشیمی ها هستند تا دوباره در این مسیر حرکت کنند. اما چند دلیل برای رد این ادعا وجود دارد:

1-تعداد روزهای آلوده در تهران، نشان می دهد ورود بنزین بنزین پتروشیمی ها به چرخه توزیع بنزین، تا چه حد در آلودگی هوا تاثیر داشت. طرح ضربتی تولید بنزین در پتروشیمی ها پس از آغاز تحریم صادرات بنزین به ایران، در زمانی که مسعود میرکاظمی، رییس فعلی سازمان برنامه و بودجه، وزیر نفت بود تقریبا از نیمه دوم سال 1389 کلید خورد و تاثیرات خود را در ماههای پایانی سال و همچنین سال 1390 نشان داد. تعداد روزهای ناسالم تهران از 40 روز در سال 88، به 103 روز در سال 89، و به 215 روز در سال 90 رسید؛ یعنی سالی که اوج تولید بنزین از پتروشیمی ها بود. در سال 91 در پی انتقادات شدیدی که نسبت به فرآیند تولید بنزین پتروشیمی ها وجود داشت، با اصلاحاتی که انجام شد میزان روزهای ناسالم به 146 روز رسید که باز هم سه و نیم برابر سال 88 بود! اما از سال 92 که با تغییر دولت، هم تولید بنزین از پتروشیمی ها متوقف شد و هم کیفیت بنزین تولیدی ارتقا یافت، تعداد روزهای ناسالم کمتر شد. در سال 92، 98 روز؛ سال 93، 75 روز؛ سال 94، 72 روز؛ سال 95، 49 روز؛ سال 96، 61 روز؛ سال 97، 42 روز و سال 98، 55 روز ناسالم برای تهران به ثبت رسیده است. این روند آلودگی هوای تهران، نشاندهنده تاثیرات بنزین پتروشیمی نیست؟

2- از سال جاری دوباره شاهد افزایش تعداد روزهای ناسالم تهران هستیم. در شش ماه نخست امسال، 48 درصد روزها هوای تهران آلوده بود اما در مدت مشابه پارسال 17 درصد روزها آلوده بود. به جز کیفیت بنزین عرضه شده در تهران، چه عاملی موجب افزایش آلودگی هوای تهران در شش ماه نخست امسال شده که بر خلاف شش ماهه دوم سال خبری از سوخت مازوت کارخانه ها و نیروگاهها و ... نیست؟

3-مسئولانی که در زمان تولید بنزین در پتروشیمی ها در دولت احمدی نژاد مسئولیتی بر عهده داشتند خودشان به آلوده بودن آن بنزین اعتراف کرده بودند. فریبرز پناهی مجری طرح بنزین پتروشیمیایی، یک سال پس از آغاز اجرای طرح گفت: «روند اجرایی تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی بدون استفاده از روند اصلاح و بهسازی بود. طرح بنده این نبود که استفاده کردند. در واقع همان چیزی که در پتروشیمی‌ها تولید می‌شد را بدون هیچگونه روند اصلاحی و رساندن آن به استانداردهای روز تحویل پالایشگاه‌ها می‌دادند.» آخرین روز پاییز 98 هم مردم‌سالاری آنلاین گفت‌وگویی با فریبرز پناهی انجام داد و او فاش کرد که طی اجرای اشتباه این طرح، نیمی از تولید سه مجتمع آروماتیک‌سازی (برزویه، بوعلی سینا و واحد آروماتیک بندرامام) به‌عنوان محصول پتروشیمی به بازار مصرف ارسال و نیمی دیگر به‌عنوان ریفورمیت (با همان مشخصات ناسالم) برای اختلاط با بنزین روانه پالایشگاه‌های کشور شد!
حتی پس از ۱۰۰ روز تولید بنزین از پتروشیمی، عبدالحسین بیات معاون وقت وزیر نفت که در دولت فعلی هم در نفت مسئولیت دارد با تایید آلودگی بنزین تولیدی در اوایل تولید، اعلام کرد: «با حذف بنزن از چرخه تولید بنزین در برخی مجتمعها مشکل آلودگی آن هم به سرعت مرتفع شده‌است». اما این مشکلات بنزین رفع نشد. در مرداد ماه سال ۱۳۹۰ رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت که میزان آلاینده بنزن در جایگاه‌های بنزین به ۴۳۸ برابر حد استاندارد می‌رسد! در دی ماه ۱۳۹۱ هم احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان ایران در نامه‌ای به شاعری معاون سازمان حفاظت محیط زیست در مورد کیفیت نامطلوب بنزین پتروشیمی ها هشدار داد و گفت: بخارات متصاعده از متانول به شدت سمی بوده و علاوه بر صدمات ریوی، حتی ممکن است باعث کوری چشم شود.

4-پایگاه خبری نفتون در دی ماه 1398، طی گزارشی، آلوده بودن بنزین تولیدی در پتروشیمی ها را تایید کرد. این پایگاه خبری، دو آنالیز فنی دقیق از ریفورمیت مجتمع پتروشیمی نوری و پتروشیمی بندرامام را بررسی کرد که حاصل آن عجیب بود: آروماتیک ریفورمیت دو پتروشیمی نوری (برزویه) و بندرامام روی اعداد ۷۰ و ۶۷ و بنزن ریفورمیت هر دو واحد هم روی عدد ۱۰ بوده است، در حالی که بنزن یکی از خطرناک‌ترین مولفه‌ها در فرآورده‌های نفتی است و اساسا شاخص «بنزن» اصلی‌ترین عامل تعیین کیفیت بنزین است، به‌گونه‌ای که بنزین مرغوب باید بنزنی حوالی ۰.۵ درصد داشته باشد و ما در سال ۹۰ با ریفورمیتی مواجه بودیم که ۲۰ برابر حد مرغوبیت حاوی بنزن بوده است.
جالب اینجاست که سعید مداح مروج مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران که هنوز هم در همین شرکت مسئولیت دارد، در هفدهم فروردین 1399 توضیحاتی ارائه داد که موید همین موضوع است. در نامه او خطاب به پایگاه خبری نفتون آمده بود ریفورمیت تولیدی پتروشیمی ها با هدف تولید آروماتیک سنگین حدود 65 تا 75 درصد آروماتیک با بنزن 5 تا 10 درصد حجمی است که موید آنالیز قبلی بود.

5-خبرگزاری فارس مدعی شده بیژن زنگنه و معصومه ابتکار وزیر نفت و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت قبل، باید بابت اطلاعات غلطی که درباره بنزین آلوده به مردم دادند پاسخگو باشند. این درحالیست که نه تنها تمام آمارها درباره میزان آلودگی هوا و کیفیت بنزین، آن ادعاها را تایید می کند، بلکه در همان دولت، تولید بنزین در پتروشیمی، به خودکفایی در تولید بنزین، آن هم با تولید از پالایشگاهها – و نه پتروشیمی ها – تبدیل شد و حالا مسببان توقف تولید بنزین آلوده و ایجاد خودکفایی در تولید بنزین باید پاسخگو باشند یا کسانی که دستاوردهای بنزینی را به هدر دادند و با عقبگردی ده ساله، دوباره کشور را به واردات بنزین و تولید بنزین از پتروشیمی بازگرداندند؟!